1. Trời đất mù mù và không gian thì hơi lạnh lẽo. Lặng lẽ nữa. Tôi nghĩ đến những bài thơ của Lưu Quang Vũ khi đọc những entry cuả bè bạn. Một tình cảnh trớ trêu. Nhiệt tình và sự nhạy cảm trong bạn đã an ủi bạn, khiến bạn thấy mình như có cả một bảng màu vẽ trên tay. Trong thảng thốt bạn đã vẽ lên 1 mảng màu đẹp. Nhưng bạn bối rối với "bức tranh" vẽ dở. Bạn biết trước ngay cả cái tình huống đi lại loăng quang rồi rốt cuộc phán 1 câu "chán bỏ xừ" luôn thể. Bạn đang bắt đầu chán nản cả việc hình dung ra những đám màu ngẫu nhĩ rối rắm và rộng mở cho mọi liên tưởng trên toan...Tại sao lại thế? Có khi là tại những dự phóng quá quả cảm.
2. Không còn nhớ được lần đầu đọc thơ LQV là vì sao hay do đâu nữa. Lúc đó khoảng 20 tuổi và chưa hề nghe gì đến LQV như 1 nhà thơ cả. Có thể là 1 lần trong 1 nhà sách nào đó, lật giở và tình cờ nghe cái gì đó vang vọng. Mình thường quyết định rất nhanh việc mua hay không một cuốn sách sau khi đọc 1 vài dòng ngẫu nhiên. Có cái gì đó như là thần thái, khí chất của câu chữ vậy. Đồng nhất việc sống với biểu hiện của nó nên mình thường ngoan cố không đọc những khí chất thiếu sự thành thực bao dung và tự phản tỉnh.
Sau này mới biết rất nhiều người trẻ cùng thích 1 cách kín đáo thơ LQV. Có lẽ đó là hình ảnh của độ tuổi từ 20 đến trên 30 thì phải. Sau đó thơ LQV thay đổi, và tâm tình độc giả cũng thay đổi nhiều. Và có thể, thế mới là phải.
Câu hỏi mình muốn nghĩ đến là do đâu thơ LQV lại đi vào lòng nhiều người đến vậy, cho dù họ có nhiều khi chính kiến rất khác nhau? Cái ý nghĩ đầu tiên thoáng qua là bắt nguồn từ cái phông văn hoá của 1 thời kỳ. Tức là có lẽ với những bạn miền Nam sẽ khác chăng. Trong thơ LQV sử dụng rất nhiều hình ảnh của 1 thời kỳ VH của miền Bắc trước 75. Ví dụ như bài thơ ngẫu nhiên này:
Bài hát trong một cuốn phim cũ
Thức dậy giữa đêm dài
Thằng người bé nhỏ
Đứng trước mịt mùng sóng vỗ
"Ta là ai
Ta đến làm gì ?"
Đội mũ phớt rộng vành
Áo vét-tông kiểu đầu thế kỷ
Anh hề xiếc đã già
Không làm ai cười nữa
Lũ trẻ ngồi xem
Lầm lì cau có.
"Ta đến làm gì ta sẽ đi tới đâu ?"
Các sinh viên bàn cãi nhau
Về ý nghĩa của tồn tại
Em ngồi im lặng
Cô đơn với chính mình.
Tập an-bom em bỏ quên
Hê-minh-uây đeo súng săn
Chân dung Bô-voa ngày trẻ
Cuốn sách viết từ thế chiến thứ hai
Mọi chuyện quẩn quanh vẫn thế
Điều chủ yếu chưa tìm ra
Anh là gì của em
Con người là gì đối với nhau ?
Bài hát trong một cuốn phim cũ
Khi dãy phố lên đèn
Làm cô thợ khâu buồn phát khóc
Ước chi mọi việc giản đơn
Như bó tầm xuân vừa mới hái
Vị thần lo âu vị thần khắc khoải
Đứng bên linh cữu Phao-stơ
Từ thuở con người trong hang động bước ra
Mặt nhân sư nói gì
Chưa cách nào hiểu được.
Sóng khổ đau đã tạc hình em
Anh yêu ngọn lửa đó
Bài hát trong một cuốn phim cũ
Như những con đom đóm
Thức dậy giữa đêm dài.
Như mình chẳng hạn, thậm chí ít khi thuộc 1 bài thơ nào của LQV 1 cách hoàn chỉnh. Chỉ đơn giản là cảm giác thân thiết khi mở 1 trang giấy bắt gặp những hình ảnh gợi những liên tưởng xa xưa và rộng mở. Nhiều khi là từ thơ ấu vọng về-từ thơ ấu mọi thứ đều thật thân thương và đáng mến. Tất cả các khung hình chồng xếp như tranh xé dán, đi mải miết trong 1 nhịp điệu của sự mê đắm-như ai đó từng nhận xét về thơ LQV. Sự mê đắm của tuổi trẻ, khao khát đốt hết nhiệt huyết cho những ước vọng vừa mơ hồ vừa kỳ cùng hùng vĩ u uẩn.
Nhưng điều quan trọng nhất, theo mình, chính là từ tâm thế của những trang thơ. Những bài thơ không được sáng tác. Chúng là tiếng vọng của những lần độc thoại với chính mình của một người trẻ đang âm thầm gắng gượng vượt qua một cái gì đó mơ hồ thấp thoáng như là bản ngã của họ. 1 sự tự vấn đi vào bên trong. Không phải chối bỏ nhưng lại phải bắt đầu từ sự chối bỏ- chối bỏ những gì đã luôn là sự mê đắm của tuổi trẻ-để tự nhìn được lại mình. (Lủng củng quá-mình cũng viết cho mình thôi :).
Sao tôi lại muốn em tin
Khi chính tôi chẳng tin ai cả
Đấy không phải là về việc tin ai, mà là về sự hoài nghi. Sự hoài nghi có trước niềm tin trong ngữ cảnh này.
Chính từ tâm thế này mà những dòng thơ đã có được đồng thời cả 2 điều: mặt này là sự thành thực trộn lẫn trong khát vọng sống mê đắm mãnh liệt của tuổi trẻ nhiều khi mong manh nhạy cảm và mặt kia là niềm tin kỳ cùng vào tiềm tàng nhân tính trong bản thân đang xao động sâu sắc cùng sự hoài nghi của 1 ý chí hùng liệt vào chính mình và vào con người.
Cuối cùng, chính sự tiết chế đã khiến những bài thơ không bị biến thành mê cung của những ảo giác hay thành những huênh hoang vô lối-cho dù đôi khi chúng ta có thể gặp những câu thơ hoành tráng, nhưng chúng ta sẽ nhanh chóng mỉm cười và đi tiếp cùng dòng liên tưởng miên man của cảm xúc.
3. Tôi bắt gặp trong cách giải những bài toán đại số sự tương đồng với cách để nhìn sự đa nghĩa, mơ hồ và bấp bênh của cuộc sống. Nguyên tắc thật đơn giản: hãy để đầu óc rộng mở và xem xét tất cả các yếu tố. Cái gì chưa biết thì tạm gọi cho nó 1 cái tên. Xem xét và thiết lập mọi mối quan hệ, mọi tương quan. Và sau đó hãy tư duy thật chặt chẽ và toàn thể.
Không phải bài toàn nào cũng có thể tìm ra lời giải, cho dù là vô nghiệm. Hay gặp nhất là số ẩn số nhiều hơn số phương trình. Cái chúng ta có được chỉ là những góc nhìn mới mẻ hơn của các tương quan.
Vừa xem 1 đoạn phim có câu nói này hay phết "Có 2 sự ngu ngốc lớn lao: của con người và của vũ trụ. Nhưng chỉ vũ trụ là vô hạn."
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét