Sự phản tỉnh

(...) Sự phản tỉnh (reflexivity)-một sự ăn năn hậu hiện đại điển hình, cái giá phải trả cho thói kiêu ngạo đầy vẻ học giả của chủ nghĩa hiện đại.

Phản tỉnh không đơn giản chỉ có nghĩa là "suy ngẫm về" (to reflect on, một việc thường đến muộn, có khi quá muộn, khi mọi sự đã rồi), mà còn là ý thức phê phán tức thời về một việc người ta đang làm, đang nghĩ hay đang viết. Tuy nhiên, bởi người ta không thể làm bất cứ việc gì một cách ngây thơ trong một thời đại đã đánh mất sự ngây thơ như thời đại chúng ta, sự phản tỉnh có thể dễ dàng biến thành tự ý thức mang tính mỉa mai châm biếm, sự trâng tráo chua cay, hay tính đạo đức giả phải đạo về chính trị.

(Nhập môn Chủ nghĩa Hậu hiện đại-R.Appignanesi, C. Gattat, Z. Sardar, P. Curry-Trần Tiễn Cao Đăng dịch, BVNS chú giải, tr73)
------------

Hôm trước lúc viết về tâm thức phản tỉnh trong từng ý niệm, tôi không nghĩ đến đoạn này mà xuất phát từ kinh nghiệm cá nhân. Nhưng có vẻ rõ ràng là ý thức tự trào chua cay-sự tha hoá của tinh thần phản tỉnh-đã trở thành hiện tượng phổ quát chung của thời đại.

1 ví dụ nhỏ: ở thời bây giờ nếu chàng trai nói "Anh yêu em suốt đời" thì cô gái sẽ rất có thể nói "Trong bao lâu?"! Thế đấy, bây giờ nếu chàng diễn viên mà đưa tay lên mũi ngửi và nói "Đây là mùi hương tuyệt diệu của nàng" thì khán giả sẽ cười ồ lên dù ai cũng biết là chàng đã để quên bông hoa hồng đạo cụ ;)

-------------
P/s: Bạn Lê comment giả nhời nội dung entry trước thế này:

Những nhận định của Tung H đều đúng, phù hợp với bố cục tâm lý của bạn.

Không có thứ tính thơ tuyệt đối. Chỉ có tính thơ tương đối cho từng bố cục tâm lý.

Phê bình thơ không phải để hay, và chưa chắc đã đúng :)

Thực là ngón phím nhanh nhẹn. Comment hay!